LOGISTICS XANH 'GIẤY THÔNG HÀNH' THƯƠNG MẠI TƯƠNG LAI

Trong bối cảnh toàn cầu đang siết chặt các quy định về phát thải, logistics xanh không còn là khẩu hiệu, mà đã trở thành “giấy thông hành” bắt buộc để doanh nghiệp duy trì thị trường xuất khẩu và khẳng định vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Nếu doanh nghiệp không kịp thời chuyển đổi, nguy cơ bị loại khỏi chuỗi cung ứng quốc tế là hoàn toàn có thể xảy ra.

Áp lực từ chính sách toàn cầu

Các thị trường lớn đang đặt ra hàng loạt quy định nghiêm ngặt nhằm giảm phát thải trong chuỗi cung ứng:

• CBAM (Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon) sẽ áp dụng toàn diện từ năm 2026, đánh thuế carbon đối với hàng hóa nhập khẩu vào EU. Điểm đáng chú ý là CBAM tính cả phát thải trong hoạt động logistics, không chỉ trong sản xuất.
• CSDDD (Chỉ thị Thẩm định phát triển bền vững doanh nghiệp) buộc các công ty phải chịu trách nhiệm toàn chuỗi về phát thải và tuân thủ ESG. Nếu không đáp ứng, doanh nghiệp có thể bị loại khỏi thị trường châu Âu.

Theo báo Đầu tư Tài chính (dttc.sggp.org.vn), logistics xanh ngày càng trở thành điều kiện tiên quyết để hàng hóa Việt Nam giữ vững lợi thế xuất khẩu, tránh nguy cơ bị đánh thuế, bị phạt hoặc “cấm cửa”.

Khung pháp lý và cơ hội tại Việt Nam

Chính phủ Việt Nam đã và đang hoàn thiện hành lang pháp lý, thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi sang logistics xanh:

• Luật Bảo vệ Môi trường 2020, Nghị định 08/2022/NĐ-CP và Thông tư 02/2022/TT-BTNMT yêu cầu hoạt động vận tải, kho bãi, cảng biển phải quản lý khí thải, xử lý chất thải và báo cáo sử dụng năng lượng hiệu quả.
• Quyết định 21/2025/QĐ-TTg (hiệu lực từ ngày 22/8/2025) đưa logistics xanh vào danh mục dự án xanh, đủ điều kiện tiếp cận ưu đãi thuê đất, tín dụng xanh và phát hành trái phiếu xanh.

Điều này mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp logistics đầu tư phương tiện sạch, hạ tầng hiện đại, vừa đáp ứng yêu cầu ESG, vừa nhận được hỗ trợ từ các chính sách tài chính xanh.

Mô hình thực tiễn và bài học thành công

Một số doanh nghiệp, cảng và trung tâm logistics tại Việt Nam đã cho thấy lợi ích rõ rệt khi triển khai giải pháp xanh:

• Cảng Tân Cảng - Cát Lái ứng dụng hệ thống ePort và cẩu điện, giúp thời gian giao nhận giảm còn 15 đến 20 phút, tiết kiệm 1,5 đến 2 triệu USD/năm chi phí nhiên liệu và giảm phát thải CO₂ đáng kể (Nguồn: dttc.sggp.org.vn).
• Việc tối ưu lộ trình vận tải bằng AI giúp tiết kiệm 15% nhiên liệu, rút ngắn 25% thời gian giao hàng, đồng thời nâng cao năng suất.
• Vietnam SuperPort đặt mục tiêu Net Zero 2040, với chiến lược đầu tư kho tự động, sử dụng năng lượng tái tạo và hợp tác cùng các tổ chức tài chính xanh. Trở thành hình mẫu cho mô hình logistics xanh tích hợp.

Những minh chứng này khẳng định “logistics xanh” không chỉ giảm chi phí, mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

Khó khăn và thách thức

Dù cơ hội lớn, hành trình chuyển đổi logistics xanh vẫn gặp nhiều rào cản:

• Nhiều doanh nghiệp vẫn phụ thuộc vào phương tiện truyền thống chạy diesel, thiếu vốn đầu tư cho phương tiện sạch như xe điện, container thông minh.
• Hạ tầng xanh chưa đồng bộ, đặc biệt là kết nối đa phương thức (đường sắt, đường thủy) còn hạn chế.
• Chưa có bộ tiêu chuẩn quốc gia thống nhất để đánh giá logistics xanh: hệ thống dữ liệu phát thải chưa hoàn chỉnh, gây khó khăn trong việc tiếp cận tín dụng carbon và chứng chỉ xanh.

Đây là những thách thức đòi hỏi sự phối hợp giữa Nhà nước, doanh nghiệp và các tổ chức tài chính để tháo gỡ.

Tương lai và tầm nhìn dài hạn

Trong dài hạn, logistics xanh mang lại cho doanh nghiệp nhiều lợi ích vượt trội:

• Vượt rào cản thương mại: đáp ứng yêu cầu ESG, tránh thuế carbon, duy trì thị phần tại các thị trường lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản.
• Gia tăng giá trị thương hiệu: xây dựng hình ảnh doanh nghiệp trách nhiệm, thu hút nhà đầu tư, đối tác quốc tế.
• Tiết kiệm chi phí trong tương lai: khi hệ thống ETS (thị trường carbon) mở rộng sau 2029, doanh nghiệp phát thải sẽ phải mua quyền thải. Đầu tư xanh ngay từ bây giờ chính là cách giảm chi phí về sau.
• Đón đầu xu thế kinh tế tuần hoàn: phát triển cảng xanh, kho tái sử dụng, vận tải điện thủy, hình thành chuỗi cung ứng khép kín, sạch và hiệu quả.

Logistics xanh chính là "giấy thông hành" thương mại tương lai của doanh nghiệp Việt. Không chỉ để tuân thủ luật và tránh rào cản quốc tế, logistics xanh còn mang lại lợi thế cạnh tranh dài hạn, gia tăng uy tín thương hiệu và mở ra cơ hội trở thành trung tâm logistics xanh khu vực.